Materiały edukacyjne

Wniosek o prawidłowe doręczenie pozwu i wyroku

Komornik wszczyna egzekucję na podstawie wniosku o wszczęcie egzekucji, do którego dołączony jest tytuł wykonawczy. Tytuł wykonawczy to orzeczenie (wyrok lub nakaz zapłaty) z klauzulą wykonalności.

Dłużnik dowiaduje się o wszczętej egzekucji po otrzymaniu pisma od komornika, zajęciu konta bankowego lub wynagrodzenia za pracę. Najczęściej jest świadomy tego, że ma do spłacenia dług, ponieważ wie, że przegrał sprawę w sądzie lub miał do spłacenia pożyczkę. Bywają jednak sytuacje, że dłużnik dowiaduje się od komornika, że odbyła się jakaś sprawa w sądzie, o której nic nie wcześniej nie wiedział, ponieważ nigdy nie został o niej powiadomiony, ani nie dostał żadnych pism z sądu.

W takim przypadku, dłużnik powinien ustalić, który sąd wydał wyrok i kiedy, jaka była sygnatura sprawy, kto wniósł pozew do sądu, a także na jaki adres pozwanego (dłużnika) i kiedy został doręczony pozew i wyrok. Wszystkie te informacje powinny znajdować się w pismach u komornika. Po ustaleniu sądu i sygnatury sprawy, należy zamówić akta sprawy do czytelni i się z nimi zapoznać.

Kiedy dłużnik ustali potrzebne informacje i stwierdzi, że pismo z sądu nie zostało doręczone na prawidłowy adres, powinien jak najszybciej złożyć wniosek o prawidłowe doręczenie pozwu i wyroku. We wniosku należy przedstawić dowody, z których wynika, że adres, na który sąd próbował doręczyć pisma był błędny i dłużnik tam nie mieszkał w dacie doręczenia.

Dowodem mogą być np. zeznania świadków (rodziny), którzy potwierdzą, że pozwany (dłużnik) nie przebywał pod wskazanym adresem, umowa sprzedaży mieszkania, potwierdzenie zameldowania pod innym adresem, otrzymywane rachunki na inny adres.

Jeżeli sąd uzna, że dłużnik ma rację i nie doszło do prawidłowego doręczenia pozwu oraz wyroku (nakazu zapłaty), postanowi raz jeszcze przesłać pozew i wyrok dłużnikowi (pozwanemu) na jego aktualny adres zamieszkania. Po otrzymaniu dokumentów z sądu, pozwany ma możliwość złożenia odpowiedzi na pozew i przedstawienia swojego stanowiska. Dłużnik może podnieść m.in. zarzut przedawnienia lub przedstawić dowody, że już spłacił pożyczkę, o której jest napisane w pozwie.

Sąd po przeprowadzeniu postępowania wyda wyrok, który może być podobny do poprzedniego, ale nie musi. Jeżeli sąd uzna, że argumentacja pozwanego jest słuszna np. roszczenie jest przedawnione, to oddali powództwo.

Egzekucja prowadzona przez komornika powinna zostać umorzona i pobrane pieniądze zwrócone dłużnikowi. Dłużnik jednak musi pamiętać o tym, aby złożyć odpowiedni wniosek do komornika po tym, jak wygra sprawę w sądzie. Nikt za niego tego nie zrobi.

Podstawa prawna:

Art. 135, art. 139 – ustawa z 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego

Opracowanie

r. pr. Marcin Kozłowski

Czerwiec, 2021

Ogólnopolska kampania dot. ubankowienia „Bezpieczenie, zdrowo, bezgotówkowo”

Celem ogólnopolskiej kampanii „Bezpiecznie, zdrowo, bezgotówkowo” podniesienie poziomu wiedzy na temat warunków bezpiecznego korzystania z internetu, w tym również z różnego rodzaju e-usług przy wykorzystaniu rachunku bankowego oraz promocja korzyści, jakie – zwłaszcza w obecnej sytuacji związanej z COVID19 – niesie wykorzystanie bezgotówkowej formy pobierania świadczeń, a także możliwości wynikające z korzystania z rachunku bankowego.

Kampania trwa od stycznia do czerwca 2021 r. i skierowana jest do:

• emerytów i rencistów, którzy nie posiadają konta w banku i pobierają świadczenia w formie gotówkowej,
• emerytów i rencistów, którzy posiadają konto w banku, ale nie wykorzystują konta do wypłaty świadczeń,
• osób, które aktualnie przechodzą na emeryturę/rentę, posiadają rachunek bankowy, na który otrzymywali pensję, ale wybierają gotówkową formę pobierania świadczeń),
• osób aktywnych zawodowo, które mimo posiadania konta, decydują się na gotówkową wypłatę świadczeń (np. zasiłków).

Więcej informacji na stronie internetowej ZUS: https://www.zus.pl/o-zus/o-nas/kampania-bezpieczny-zdrowy-bezgotowkowy-

Marzec, 2021

Rozwód z orzeczeniem o winie lub bez orzekania o winie

Orzekając rozwód sąd orzeka m. in. o tym czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie – mamy do czynienia wtedy ze skutkami takimi, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. W wyroku rozwodowym w zakresie orzekania o winie sąd ma  trzy możliwości: orzeczenie o winie jednego lub obojga małżonków, nie orzekanie o winie na zgodne żądanie małżonków albo ustalenie, iż małżonek lub małżonkowie nie ponosi/nie ponoszą winy. Sprawy rozwodowe bez orzekania o ponoszeniu winy przez jednego z małżonków trwają krócej, jednak trzeba mieć na uwadze, iż jeżeli w wyroku orzekającym rozwód nie zostanie zawarte rozstrzygnięcie dotyczące ponoszenia winy, to wydania orzeczenia w tym przedmiocie nie można się już domagać w odrębnym procesie.

Wina obejmuje element obiektywny, który oznacza naruszenie przez małżonka obowiązków wskazanych w ustawie czy też płynących z zasad współżycia społecznego jak i subiektywny – polegający na nagannej ocenie zachowania małżonka. Oba ww. elementy muszą występować łącznie. Ustalenie winy ma duże znaczenie dla innych rozstrzygnięć, w tym przy ocenie żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym lub zasądzenia alimentów na rzecz współmałżonka. Jeśli bowiem małżeństwo zostanie rozwiązane poprzez rozwód bez orzekania o winie albo z winy obojga małżonków, należy wykazać, iż małżonek dochodzący alimentów znajduje się w niedostatku, może on wówczas żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Jeżeli zaś rozwód został orzeczony z wyłącznej winy drugiego małżonka i pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Osoba uznana za wyłącznie winną rozpadu pożycia małżeńskiego nie może zaś żądać alimentów na siebie od małżonka niewinnego.

W każdym przypadku sąd powinien wnikliwie zbadać sprawę przed rozstrzygnięciem co do winy. Nie występuje katalog zachowań, które przesądzają o winie jednej ze stron, natomiast jako przykłady takich zachowań można wskazać: nadużywanie alkoholu lub inne uzależnienia, zdradę, agresywne zachowanie, przemoc w stosunku do członków rodziny, nieprzyczynianie się do zaspokajania podstawowych potrzeb rodziny lub jej porzucenie. Żądanie uznania współmałżonka winnym rozkładu pożycia małżeńskiego niesie za sobą konieczność przedstawienia stosownych dowodów na tę okoliczność.

Podstawa prawna:

Art. 57 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz.U.2020.1359)
Art. 60 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz.U.2020.1359)

Opracowanie:
adw. Magdalena Górna

Grudzień, 2020

Zmiany w prawie dla kierowców – Grudzień 2020

W dniu 5 grudnia 2020 r. weszły w życie ważne, z punku widzenia kierowcy, zmiany w prawie. Zmieniono art. 38 ustawy prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z jego aktualną treścią kierujący pojazdem jest obowiązany mieć przy sobie i okazywaćna żądanie uprawnionego organu wymagane dla danego rodzaju pojazdu lub kierującego dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem inny niż wydane w kraju prawo jazdy albo pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli kierujący nie posiada wydanego w kraju prawa jazdy albo pozwolenia na kierowanie tramwajem.

Od 5 grudnia br. blankiet prawa jazdy, który został wydany w kraju, nie będzie wymagany podczas policyjnej kontroli. Dane kierowcy będą przez Policję sprawdzane bezpośrednio w centralnej ewidencji kierowców.Prawo jazdy będzie dostępne w aplikacji mObywatel. Już teraz można tam znaleźć m.in. mPojazd, czyli odzwierciedlenie danych z dowodu rejestracyjnego, polisy OC i karty pojazdu.

Wraz z mPrawem Jazdy w mObywatelu pojawi się także możliwość sprawdzenia od ręki liczby punktów karnych.

Z tego rozwiązania mogą korzystać właściciele i współwłaściciele pojazdów. A więc wszyscy ci, którzy są zarejestrowani w Centralnej Ewidencji Pojazdów (CEP) jako posiadacze samochodów, motorów, skuterów.

Aplikacja mObywatel jest bezpłatna. Można ją pobrać ze sklepu Google Play lub AppStore. Uruchomienie aplikacji będzie możliwe jedynie za pośrednictwem portalu zaufanego.

Przydatne linki:

https://www.gov.pl/web/gov/zaloz-profil-zaufany

https://www.gov.pl/web/mobywatel/mprawo-jazdy

https://www.gov.pl/web/gov/sprawdz-uprawnienia-kierowcy

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, Dz.U.2020.110 t.j. z dnia 24.01.2020

Opracowanie:
adw. Paulina Kujawowicz

Grudzień, 2020

Zadłużenie z tytułu czynszu

Zgodnie z ustawą kodeks cywilny oraz ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego z 2001 r., oraz na tej podstawie zawieranych umów najmu za najmowany lokal mieszkalny lub użytkowy wynajmujący powinien uiszczać najczęściej w okresach miesięcznych czynsz najmu.

Kodeks cywilny w art. 118 przewiduje ogólny termin przedawnienia dla roszczeń pieniężnych 6 lat, dla roszczeń o świadczenia okresowe, w tym czynsz najmu, termin ten wynosi 3 lata. Terminu tego jednak nie można zastosować, jeżeli zaległość czynszowa jest stwierdzona wyrokiem sądu, wtedy okres przedawnienia wynosi lat 6.

Na zabezpieczenie roszczeń z tytułu czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych (np. meble, telewizory, komputery) wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu na mocy innych przepisów-egzekucyjnych art. 617 kodeksu cywilnego.

Urząd Miasta Łodzi, który jest w naszym mieście największym wynajmującym, wprowadził od września 2015 r., program odpracowywania zadłużenia czynszowego. Zadłużenie z tytułu czynszu najmu zmniejszyło się z tego tytułu do 2019 r. o ponad dwa miliony złotych – program ten funkcjonuje nadal.

W dobie pandemii coronovirusa, wprowadzono rozwiązania ustawowe dotyczące obniżek czynszu najmu w galeriach handlowych, również w innych obiektach stawki czynszu ulegały obniżeniu w drodze negocjacji między wynajmującymi a najemcami.

Urząd Miasta Łodzi wprowadził, na przykład, na terenie szkół (np. bufety szkolne), opłatę dla najemców w wysokości symbolicznej złotówki w wypadku niezalegania z podatkiem od nieruchomości.

Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem dla dłużnika czynszowego jest restrukturyzacja długu, czyli wstrzymanie odsetek za opóźnienie i rozłożenie zaległości na raty. Obie strony powinny wykazać się w procesie negocjacji elastycznością. Ugodę w tym zakresie można wypracować w procesie mediacji w postępowaniu sądowym i pozasądowym.

Podstawa prawna:
Kodeks cywilny art. 118, art. 617

Opracowanie:
r. pr. Katarzyna Horzelska-Klamka

Grudzień, 2020

Jak zrzec się dziedziczenia / odrzucić spadek

1. Zrzeczenie się dziedziczenia

Zrzeczenie się dziedziczenia następuje w formie umowy zawartej pomiędzy potencjalnym, przyszłym spadkodawcą, a potencjalnym, przyszłym spadkobiercą ustawowym.

Jest to jedyna, dopuszczalna w świetle prawa, umowa dotycząca spadku po osobie żyjącej.

Umowa może zostać zawarta wyłącznie ze spadkobiercą, który byłby powołany do dziedziczenia z mocy przepisów ustawy, co oznacza, iż nie jest możliwe zawarcie w/w umowy ze spadkobiercą testamentowym. Oznacza to również, iż spadkobierca ustawowy, która zawarł ze spadkodawcą umową zrzeczenia się dziedziczenia nadal może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie testamentu. Zawarcia w/w umowy nie pozbawia bowiem spadkobiercy prawa do dziedziczenia jako takiego.

Umowa zrzeczenia się dziedziczenia musi być pod rygorem nieważności zawarta
w formie aktu notarialnego. Może być także zawarta przez pełnomocnika, jednakże udzielone pełnomocnictwo powinno być pełnomocnictwem szczególnym, tj. do dokonania określonej czynności prawnej.

Skutki prawne w/w umowy następują z chwilą otwarcia spadku, a zatem z chwilą śmierci spadkodawcy. Spadkobierca, który zawarł umowę zrzeczenia się dziedziczenia jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Oznacza to, że nie będzie on dziedziczył pod spadkodawcy na podstawie przepisów ustawy, jak również nie będzie miał prawa do zachowku.

Warto dodać również, iż skutki zrzeczenia się dziedziczenia rozciągają się także na zstępnych spadkobiercy (zrzekającego się), chyba, że co innego postanowiono w zawartej umowie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zstępni zrzekającego nie dziedziczyliby  w następnej kolejności po zrzekającym.

Co więcej, spadkobierca, który zrzekł się dziedziczenia nie jest uwzględniany przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku.

A zatem umowa zrzeczenia się dziedziczenia daje spadkodawcy oraz potencjalnym spadkobiercom ustawowym możliwość umownego ukształtowania kręgu spadkobierców ustawowych, którzy będą uprawnieni do spadku i zachowku, ale również odpowiedzialni za ewentualne długi spadkowe.

Podstawa prawna:
art. 1047 – 1049 k.c., art. 992 k.c.

2. Odrzucenie spadku

Odrzucenie spadku może nastąpić wyłącznie po jego otwarciu, a zatem już po śmierci spadkodawcy na podstawie oświadczenia spadkobiercy powołanego do dziedziczenia na podstawie ustawy lub testamentu.

Skutkiem złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez spadkobiercę jest wyłączenie go z dziedziczenia i traktowanie jakby nie dożył otwarcia spadku.

W przypadku odrzucenia spadku w toku dziedziczenia ustawowego (gdy spadkodawca nie sporządził testamentu), udział spadkowy odrzucającego przypada w pierwszej kolejności jego zstępnym, na następnie kolejnym spadkobiercom ustawowym, określonym w kodeksie cywilnym.

Z kolei w przypadku odrzucenia spadku przez spadkobiercę testamentowego, jego udział spadkowy może przypaść:

– innym spadkobiercom ustawowym (jeżeli byli powołani), w częściach odpowiadającym ich udziałom;

– spadkobiercom podstawionym – tj. powołanym do spadku w testamencie na wypadek odrzucenia spadku przez spadkobierców wskazanych w pierwszej kolejności;

– spadkobiercom ustawowym – jeżeli nie ma już spadkobierców testamentowych;

Odrzucenie spadku nie rozciąga się na zstępnych odrzucającego, co oznacza, iż w przypadku złożenia oświadczenia np. przez dzieci spadkodawcy, do spadku dojść mogą jego wnuki. Ma to duże znaczenie zwłaszcza, gdy w skład spadku wchodzą długi. Na marginesie dodać należy, iż odrzucenie spadku w imieniu małoletniego spadkobiercy wymaga uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć przed sądem lub u notariusza.

Należy to uczynić w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule powołania do spadku, a zatem najczęściej od dnia śmierci spadkodawcy.

Podstawa prawna:
art. 1012 k.c., art. 1015, k.c., art. 1018 k.c., art. 1020 k.c.

Opracowanie:
adw. Justyna Kopałka-Siwińska

Sierpień, 2020

Co to jest zachowek? Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza czy nie – jakie konsekwencje

Zachowek można określić jako uprawnienie osób najbliższych osoby zmarłej (spadkodawcy) do otrzymania określonej kwoty pieniężnej dla obliczenia, której podstawę stanowi wartość spadku. Instytucja zachowku ma na celu ochronę osób najbliższych, które zostały pominięte w dziedziczeniu przez spadkodawcę na mocy testamentu, a byłyby uprawnione do dziedziczenia na mocy przepisów ustawy – kodeksu cywilnego.

Uprawnieni do zachowku są zstępni (dzieci, wnuki), małżonek oraz rodzeństwo spadkodawcy pod warunkiem, że byliby powołani do spadku na podstawie ustawy. Przykładowo, jeżeli według ustawy dziedziczy małżonek oraz zstępni,  do spadku, ani tym bardziej do zachowku, nie jest uprawnione rodzeństwo.

Jeżeli uprawnieni do zachowku są małoletni lub trwale niezdolni do pracy przysługuje im dwie trzecie wartości udziału spadkowego, w pozostałych przypadkach połowa wartości tego udziału.

 Spadkodawca może w testamencie pozbawić uprawnionego prawa do zachowku (wydziedziczyć go) tylko w trzech, szczególnych przypadkach, a mianowicie jeżeli uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, lub dopuścił się względem spadkodawcy lub jego osoby najbliższej umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności albo rażącej obrazy czci lub uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Należy pamiętać, że roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu.

Spadkobierca jest uprawniony do podjęcia jednej z trzech decyzji dotyczących spadku: przyjęcia spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie spadku proste), przyjęcia spadku z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) lub odrzucenia spadku. W przypadku zaniechania wyrażenia woli przez spadkobiercę przyjmuje on spadek z dobrodziejstwem inwentarza z mocy ustawy.

Proste przyjęcie spadku oznacza pełną odpowiedzialność za długi spadkowe bez jakiegokolwiek ograniczenia, niezależnie od wartości odziedziczonego majątku.

W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości stanu czynnego spadku ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza. Innymi słowy spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi tylko do wartości majątku, który odziedziczył (jeśli odziedziczył 10 tys. zł odpowiada do tej wysokości, nawet gdy dług przewyższa w/w kwotę).

Podkreślić należy, że spadkobierca od chwili przyjęcia spadku odpowiada za długi spadkowe z całego swojego majątku, a nie tylko z majątku spadkowego. Zaspokojenie wierzyciela może więc nastąpić także z własnego majątku spadkobiercy, choć w przypadku dzedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza tylko do określonej wartości spadku.

 Nie ma zatem wątpliwości, że w przypadku istnienia długu spadkowego lub braku wiedzy spadkobiercy odnośnie majątku (długu) spadkodawcy zdecydowanie bezpieczniejszym rozwiązaniem dla spadkobiercy jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a w niektórych przypadkach nawet odrzucenie spadku.

Podstawa prawna:
art. 991, art. 1008, art. 1012, art. 1031 i inne ustawy Kodeks Cywilny (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 1145),
art. 1007 kodeksu cywilnego

Opracowanie:
adw. Ireneusz Perka

Lipiec, 2020

Kiedy można utracić prawo do lokalu komunalnego

Kwestie utraty prawa do lokalu komunalnego reguluje ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego dalej zwana ustawą (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 611). Wypowiedzenie umowy najmu lokalu komunalnego powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz powinno określać przyczynę wypowiedzenia. Ustawa określa terminy w jakich można wypowiedzieć umowę najmu lokalu komunalnego oraz okoliczności faktyczne będące podstawą wypowiedzenia umowy najmu lokalu komunalnego przez gminę. Podstawą rozwiązania umowy najmu lokalu przez gminę są następujące okoliczności.

Gmina może wypowiedzieć umowę najmu lokalu komunalnego nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego:

a) jeżeli lokator pomimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali,

b) jest w zwłoce z zapłatą czynszu, innych opłat za używanie lokalu lub opłat niezależnych od właściciela pobieranych przez właściciela tylko w przypadkach, gdy lokator nie ma zawartej umowy bezpośrednio z dostawcą mediów lub dostawcą usług, co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności,

c) wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody właściciela,

d) używa lokalu, który wymaga opróżnienia w związku z koniecznością rozbiórki lub remontu budynku, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 4 powołanej ustawy.

Gmina może również wypowiedzieć stosunek najmu z zachowaniem:

1) sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia, z powodu niezamieszkiwania najemcy przez okres dłuższy niż 12 miesięcy;

2) miesięcznego terminu wypowiedzenia, na koniec miesiąca kalendarzowego, osobie, której przysługuje tytuł prawny do innego lokalu położonego w tej samej lub pobliskiej miejscowości, a lokator może używać tego lokalu, jeżeli lokal ten spełnia warunki przewidziane dla lokalu zamiennego.

Prócz gminy można również utracić prawo do lokalu komunalnego z uwagi na przewidzianą w ustawie możliwość wystąpienia przez innego lokatora z powództwem o rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu i nakazanie jego opróżnienia w sytuacji, gdy lokator wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku. Również współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.

Podstawa prawna:
Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 września 2001 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 611)

Opracowanie:
adw. Wojciech Szurgot

Lipiec, 2020

Wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej

Kwestię „meldunku” reguluje ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. 2010 nr 217 poz. 1427). Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami istnieje obowiązek meldunkowy i dotyczy każdej osoby na terytorium Polski. Obowiązek ten obejmuje zarówno obowiązek zameldowania oraz wymeldowania (jeżeli dana osoba opuszcza swoje miejsce pobytu). Wymeldowanie bez wiedzy i zgody osoby zameldowanej jest możliwe pod pewnymi warunkami. Celem obowiązku meldunkowego jest ewidencja ludności.

Ustawa przewiduje dwa rodzaje meldunku: na pobyt stały i na pobyt tymczasowy. Osoba podlegająca obowiązkowi meldunkowemu ma obowiązek złożenia wniosku o zameldowanie. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający posiadanie tytułu prawnego do lokalu. Natomiast wniosek o wymeldowanie (opuszczenie miejsca pobytu) może zostać złożony przez osobę upuszczającą miejsce pobytu, jak również przez właściciela lokalu. Wymeldowanie może nastąpić poprzez złożenie wniosku o wymeldowanie lub poprzez zameldowanie w miejscu nowego pobytu.

Przepis art. 35 ustawy o ewidencji ludności stanowi, że organ gminy, o którym mowa w art. 28 ust. 1, wydaje z urzędu lub na wniosek właściciela lub podmiotów wskazanych w art. 28 ust. 2, decyzję w sprawie wymeldowania obywatela polskiego, który opuścił miejsce pobytu stałego albo opuścił miejsce pobytu czasowego przed upływem deklarowanego okresu pobytu i nie dopełnił obowiązku wymeldowania się.

Wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej jest zatem możliwe. Wymeldowanie może nastąpić z urzędu albo na wniosek. Wniosek o wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej może złożyć właściciel lokalu albo inna osoba dysponująca tytułem prawnym do lokalu. Wymeldowanie może wymagać wysłuchania stron, przesłuchania świadków, dokonania oględzin lokalu i następuje oparciu o przepisy ustawy kodeks postępowania administracyjnego. Wymeldowanie bez zgody osoby zameldowanej w lokalu jest możliwe po wykazaniu, że dana osoba opuściła nieruchomość w sposób dobrowolny. Postępowanie o wymeldowanie kończy się wydaniem decyzji od której przysługuje odwołanie.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. 2010 nr 217 poz. 1427)

Opracowanie:
r. pr. Aleksandra Dziubińska

Lipiec, 2020

Upoważnienie do odbioru korespondencji poleconej na poczcie

Odbiór przesyłek sądowych został uregulowany w przepisach postępowania cywilnego i karnego. Natomiast ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Dz. U. 2012 poz. 1529 Prawo pocztowe reguluje kwestię pełnomocnictwa pocztowego. Operator pocztowy może przyjąć od adresata pisemne oświadczenie o udzieleniu innej osobie pełnomocnictwa do odbioru przesyłek lub przekazów pocztowych, zwanego dalej „pełnomocnictwem pocztowym”.

Pełnomocnictwo pocztowe obejmuje:

• imię i nazwisko oraz rodzaj, serię i numer dokumentu ze zdjęciem potwierdzającego tożsamość osoby udzielającej pełnomocnictwa;
• zakres pełnomocnictwa;
• imię i nazwisko oraz rodzaj, serię i numer dokumentu ze zdjęciem potwierdzającego tożsamość pełnomocnika.

Co do zasady pełnomocnictwa pocztowego adresat udziela w obecności pracownika operatora pocztowego w placówce pocztowej tego operatora lub, w przypadku gdy adresat nie jest w stanie poruszać się samodzielnie, w miejscu jego pobytu, okazując dokument potwierdzający tożsamość.

Pełnomocnictwo pocztowe może być odwołane w każdym czasie. Za przyjęcie pełnomocnictwa pocztowego i jego odwołanie operator pocztowy może pobrać opłatę, jeżeli opłata za tę czynność określona została w cenniku usług pocztowych lub cenniku usług powszechnych. Jest ono udzielane na specjalnym druku przygotowanym przez Pocztę Polską. Pełnomocnictwo pocztowe pozwala odebrać przesyłkę upoważnionej osobie.

Awizo pozostawione w skrzynce należy odebrać w terminie 14 dni. Nieodebranie przesyłki może wywołać negatywne skutki, ponieważ przesyłka po bezskutecznym upływie terminu będzie traktowana jako doręczona (tzw. fikcja doręczenia). Nieodebranie przesyłki może wywołać negatywne konsekwencje. Jeśli termin do odbioru przesyłki upłynął bezskutecznie, poczta zwraca ją do nadawcy.

Przepisy o doręczeniach korespondencji sądowej, zawarte w Kodeksie postępowania cywilnego, Kodeksie postępowania karnego oraz rozporządzeniach wykonawczych do nich, są przepisami szczególnymi do przepisów ustawy – Prawo pocztowe i mają nad nimi pierwszeństwo. Prawo pocztowe dopuszcza wydanie przesyłki w placówce pełnomocnikowi adresata upoważnionemu na podstawie pełnomocnictwa udzielonego na zasadach ogólnych lub na podstawie pełnomocnictwa pocztowego. Natomiast przepisy o doręczeniach w postępowaniu karnym i cywilnym przewidują inne rozwiązania.

Doręczanie pism sądowych w postępowaniu cywilnym reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 maja 2020 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym Dz.U.2020.819 z dnia 2020.05.07.

Przesyłkę doręcza się wskazanemu na niej adresatowi (doręczenie właściwe), a innemu odbiorcy w przypadkach, o których mowa w art. 138 Kodeksu postępowania cywilnego (doręczenie zastępcze) – Jeżeli doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo sądowe dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było – administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w sprawie i podjęły się oddania mu pisma. Dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism. Doręczenie adresatowi za pośrednictwem dorosłego domownika, administracji domu, dozorcy domu lub sołtysa, o którym mowa w art. 138 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, nie może być stosowane, jeżeli sąd wysyłający umieścił na stronie adresowej przesyłki napis wyłączający taki sposób doręczenia w ogóle lub w stosunku do oznaczonych osób. Doręczenia adresatowi za pośrednictwem osoby upoważnionej do odbioru pism w miejscu pracy adresata, o którym mowa w art. 138 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism), dokonuje się, jeżeli miejsce to zostało wskazane na przesyłce jako miejsce doręczenia.

Jeżeli adresatem przesyłki jest osoba prawna lub organizacja nieposiadająca osobowości prawnej, doręczenia dokonuje się:

• którejkolwiek z osób uprawnionych do reprezentowania adresata przed sądem;
• pracownikowi adresata upoważnionemu do odbioru przesyłek pod adresem wskazanym na przesyłce.

Jeżeli adresatem przesyłki jest organ wymieniony w art. 137 § 1 (doręczenia żołnierzom zasadniczej służby wojskowej, funkcjonariuszom Policji i Służby Więziennej dokonuje się przez ich organy bezpośrednio przełożone) lub zarząd, o którym mowa w art. 137 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (doręczenia osobom pozbawionym wolności dokonuje się przez zarząd odpowiedniego zakładu), doręczenie może być dokonane pracownikowi upoważnionemu do odbioru przesyłek.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe, Dz. U. 2012 poz. 1529
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. 1964 nr 43 poz. 296
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego, Dz. U. 1969 nr 13 poz. 96
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 maja 2020 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym Dz.U.2020.819

Opracowanie:
r. pr. Aleksandra Dziubińska

Lipiec, 2020

Dysponowanie grobem krewnych i zasady dziedziczenia

Zgodnie z orzecznictwem sądów powszechnych w Polsce prawo do grobu ma charakter cywilnoprawny, a umowa o pochowanie zwłok jest czynnością cywilnoprawną zawartą przez osobę fizyczną z zarządem cmentarza, z której wynika szereg uprawnień dla osoby, dla której kult pamięci osoby zmarłej pochowanej w tym grobie, jest jej własnym dobrem osobistym. Suma tych uprawnień stanowi prawo do grobu. Jednakże prawo do grobu ma dwojaki charakter: osobisty i majątkowy, przy czym na pierwszy plan wysuwają się elementy osobiste, do których zalicza się prawo do pochowania zwłok uprawnionego w wybranym przez niego miejscu, jeżeli dokonał takiego wyboru i obok zwłok jego bliskich, prawo opieki nad grobem, sprawowania kultu osoby tam pochowanej, podjęcia decyzji o pochowaniu innych osób bliskich itp. Prawo to ma także elementy majątkowe, takie jak np. ponoszenie wydatków związanych z utrzymaniem prawa do grobu oraz utrzymaniem samego grobu, jednak mają one charakter podrzędny w stosunku do decydujących elementów niemajątkowych. Przede wszystkim jest to uprawnienie o charakterze dobra osobistego. Do dóbr osobistych człowieka bowiem należy zaliczyć jego prawo, aby jego zwłoki znalazły się w wybranym przez niego miejscu, w szczególności w grobie rodzinnym obok osób mu bliskich. Ze względu jednak na dominujący charakter dobra osobistego prawo do grobu nie podlega regułom dziedziczenia. Prawo do pochowania w danym grobie przysługuje z reguły określonym osobom, które same grób urządziły lub dla których został on urządzony. Reguły dziedziczenia mogą co najwyżej służyć za posiłkową wskazówkę w wypadkach, gdy miejsca w grobie rodzinnym nie zostały z góry przeznaczone przez osobę, która go urządziła, dla określonych osób bliskich (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 1979 r. sygn. akt: I CR 25/79 – Lex nr 2374, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016 r. sygn.. akt: III CSK 84/15 Lex nr: 1992040 ).

Szczegółowe zasady chowania zmarłych i procedury w tym zakresie wskazuje ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 2019.1473 t.j. z dnia 2019.08.06). W.w. ustawa w szczególności w art. 10 § 1 wskazuje katalog osób (najbliższa rodzina osoby zmarłej) które są uprawnione do pochowania osoby zmarłej w danym grobie, przy czym zgodnie z orzecznictwem sądów m.in. Sądu Apelacyjnego w Krakowie – wyrok z dnia 12 maja 2015 r. wydany w sprawie o sygn. akt: I ACa 276/15  (vide: Lex nr 174067)  w.w. przepis ustawy z 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych nie jest źródłem powstania na rzecz kogokolwiek prawa do grobu, określając jedynie osoby, którym przysługuje prawo do pochowania w nim.

Podsumowując powyższe opłaty cmentarne i ewidencyjne są ważne, jednakże o pochówku w danym grobie decydują głównie relacje rodzinne, zaś w szczególności bliskość i natężenie kultu pamięci osoby zmarłej, jaki do niej żywią bliscy opiekujący się grobem. Grób stanowi jedynie część składową nieruchomości, jaką jest cmentarz i z tego powodu m. in. nie podlega regułom dziedziczenia. Zatem, aby nie powstały konflikty rodzinne i ewentualne długotrwałe spory sądowe o ustalenie prawa do pochowania w danym grobie danej osoby należy za życia osoby która zakupiła miejsce na cmentarzu ustalić najlepiej w drodze umowy między wszystkimi uprawnionymi do dysponowania grobem (najbliższa rodzina) i zdecydować, kto będzie w nim pochowany, ewentualnie w jakiej kolejności, kto będzie ponosił opłaty cmentarne, opiekował się grobem. W innym zaś wypadku pozostaje rozstrzygnięcie sporu na drodze postępowania sądowego.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U.2019.1473 t.j. z dnia 2019.08.06) oraz orzecznictwo sądów powszechnych:
I ACa 16/09 – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie
I ACa 276/15, Funkcja art. 10 ust. 1 ustawy z 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie
I ACa 691/16, Prawo do dysponowania grobem. – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie
I CR 25/79 – Wyrok Sądu Najwyższego
VI ACa 1283/14, Prawo do grobu. – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Opracowanie:
adw. Tadeusz Kieruzel

Lipiec, 2020 r.

Upadłość konsumencka

Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przewidzianym dla osób fizycznych, które stały się niewypłacalne, czyli utraciły zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przyjmuje się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Aby ubiegać się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, należy złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości. Wniosek składa się na formularzu i powinien zawierać:

1. Imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, adres oraz numer PESEL dłużnika, a jeżeli dłużnik nie posiada numeru PESEL – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
2. NIP dłużnika, jeżeli dłużnik miał taki numer w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku;
3. Wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika;
4. Wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
5. Aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
6. Spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty;
7. Spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności; wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania;
8. Listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych;
9. Informację o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku;
10. Informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach;
11. Informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł;
12. Oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

W dniu 24 marca 2020 roku weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe wprowadzająca istotne zmiany w odniesieniu do upadłości konsumenckiej. Jedną ze zmian jest możliwość ogłoszenia upadłości w stosunku do dłużników, którzy celowo doprowadzili do niewypłacalności, np. wskutek niedbalstwa. Oznacza to, że uzyskanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej będzie znaczne łatwiejsze i sprawniej przebiegające. Problematyczne może się natomiast okazać samo umorzenie długów.

Podstawa prawna:
art. 11, Art. 4911, Art. 4912, Art. 4915 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe.

Opracowanie:
r. pr. Daria Chachurska-Kupczyk

Czerwiec, 2020 r.

Jak napisać pozew

Aby sporządzić prawidłowy pod względem formalnym pozew, należy kierować się wytycznymi zawartymi w art. 126 i 187 Kodeksu postępowania cywilnego. Mając na uwadze powyższe, pozew powinien zawierać:

1. Oznaczenie sądu, do którego jest kierowany;
2. Imię i nazwisko lub siedzibę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
3. Numer PESEL powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku; Numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną;
4. Oznaczenie rodzaju pisma – wskazanie, że pismo jest pozwem;
5. Osnowę pozwu – jego treść;
6. Wskazanie faktów, na których strona opiera pozew oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
7. Precyzyjnie określenie żądania (czego dochodzimy pozwem), a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, zaokrąglając ją w górę do pełnego złotego. Takie oznaczenie nie jest konieczne, jeżeli przedmiotem pozwu jest oznaczona kwota pieniężna;
8. Oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
9. Informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia;
10. Podpis strony, jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
11. Wymienienie załączników.

 Pozew może zawierać również wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

• wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
• dokonanie oględzin;
• polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
• zażądanie dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich, wraz z uprawdopodobnieniem, że strona sama nie może ich uzyskać.

Podkreślenia wymaga, że sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata.

Podstawa prawna:
art. 126 i 187 Kodeksu postępowania cywilnego

Opracowanie:
r. pr. Daria Chachurska-Kupczyk

Czerwiec, 2020 r.

Alimenty na małżonka po rozwodzie

Podstawa prawna: art. 60 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U.2019.2086 t.j. z dnia 2019.10.30)

§ 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Znajduje zastosowanie do roszczeń małżonków w następujących stanach faktycznych :

1. Kiedy z roszczeniem występuje małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, do drugiego małżonka rozwiedzionego uznanego za wyłącznie winnego,
2. między byłymi małżonkami po orzeczeniu rozwodu, w sytuacji gdy oboje małżonkowie zostali uznani za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego,
3. ma również zastosowanie w sytuacji, gdy żadnemu z małżonków nie została przypisana wina, a zatem sąd rozwodowy na zgodne żądanie małżonków zaniechał orzeczenia o winie

Z brzmienia w/w przepisu wynika, że czynna legitymacja procesowa do wystąpienia z wnioskiem z art. 60 § 1 k.r.o. nie przysługuje małżonkowi, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Małżonek taki może być oczywiście zobowiązany z tytułu alimentów, ale nieuprawniony.

Istnienie obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami zależy więc od równoczesnego spełnienia dwóch przesłanek:

1. ustalenie przez Sąd czy któryś z małżonków, a jeśli tak, to który z nich, ponosi winę rozkładu pożycia,
2. niedostatek po stronie małżonka żądającego dostarczenia mu środków utrzymania.

§ 2.  Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

• Przepis ten znajduje zastosowanie w każdym wypadku, gdy orzeczenie rozwodu następuje z winy jednego tylko małżonka.
• Obowiązek alimentacyjny nie zależy tu od tego, czy małżonek niewinny cierpi niedostatek, wystarczające jest pogorszenie sytuacji materialnej wskutek orzeczenia rozwodu. W takich sprawach Sąd porównuje sytuację życiową w jakiej znajdzie się małżonek niewinny rozkładu pożycia, po orzeczeniu rozwodu, w stosunku do tej w jakiej znajdowałby się, gdyby do orzeczenia rozwodu nie doszło.
• Powództwo na podstawie art. 60§2 może zostać wytoczone również po upływie nawet kilku lat od orzeczenia rozwodu, wówczas sąd bada czy pogorszenie sytuacji materialnej powoda jest skutkiem rozwodu, a nie innych zdarzeń losowych, które miały miejsce od dnia orzeczenia rozwodu.

§ 3.  Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

 Obowiązek alimentacyjny wygasa :

• poprzez zawarcie nowego związku małżeńskiego przez rozwiedzionego małżonka na rzecz którego sąd zasądził alimenty,
• po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu (uprawomocnienia się wyroku rozwodowego), jeżeli zobowiązanym do alimentacji jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia. Termin pięcioletni może jednak zostać przedłużony przez sąd ze względu na wyjątkowe okoliczności m.in.: długotrwałość pożycia małżonków, znaczne dysproporcje w ich statusie materialnym po rozwodzie, obiektywne przyczyny uniemożliwiające lub ograniczające zarobkowanie, a także możliwość pomocy ze strony innych członków rodziny. A zatem, należy stwierdzić, że upływ pięcioletniego terminu nie dotyczy sytuacji kiedy zobowiązany do alimentacji jest małżonek uznany za winnego rozkładu pożycia. Przedłużenie terminu alimentacji z art. 60 § 3 k.r.o. może nastąpić wyłącznie w drodze procesu, jednak wyjątkowe okoliczności, o których mowa muszą powstać w okresie 5 lat od orzeczenia rozwodu.
• przesłanki wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rozwiedzionego małżonka nie stanowi pozostawanie w konkubinacie przez uprawnionego do alimentacji rozwiedzionego małżonka, ale sytuacja taka podlega oczywiście ocenie sądu, który w takich sprawach uwzględnia także możliwości zarobkowe i majątkowe partnera rozwiedzionego małżonka w tym związku.

Podstawa prawna:
art. 60 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. 2019.2086 t.j. z dnia 2019.10.30)

Opracowanie:
r. pr. Patrycja Siwek

Czerwiec, 2020 r.

Orzeczenie o niepełnosprawności

Podstawą prawną do orzekania o niepełnosprawności jest Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wraz z późniejszymi zmianami.

Zgodnie z przepisami wyżej przywołanej ustawy niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

W myśl ustawy regulującej zagadnienie niepełnosprawności, o niepełnosprawności orzekają:

• Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako pierwsza instancja;
• Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako druga instancja;

Od orzeczenia wojewódzkiego zespołu przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Powiatowe zespoły orzekają na wniosek osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego albo, za ich zgodą, na wniosek ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na jego wniosek.

Do wniosku o orzeczenie niepełnosprawności stopnia niepełnosprawności należy dołączyć:

• dokumentację medyczną (np. historię choroby, szpitalne karty informacyjne, wyniki badań diagnostycznych itp.);
• zaświadczenie lekarskie –wydawane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się osoba zainteresowana;
• inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

Do wniosku o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień należy dołączyć:

• dokumentację medyczną;
• orzeczenie o inwalidztwie lub niezdolności do pracy;
• inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na ustalenie wskazań do ulg i uprawnień.

Wnioski są rozpatrywane nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia.

Orzecznictwo o niepełnosprawności służy osobom, które chcą uzyskać prawne potwierdzenie statusu osoby niepełnosprawnej, umożliwiające korzystanie z przewidzianych dla nich świadczeń i przywilejów takich jak np. odliczenia podatkowe, zasiłki, ulgowe przejazdy, umieszczenie w domu pomocy społecznej. Pozwala ukierunkować działania osoby niepełnosprawnej bądź jej opiekunów związane z prowadzoną terapią i rehabilitacją.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wraz z późn. zm.

Opracowanie:
r. pr. Ilona Wójkowska

Czerwiec, 2020 r.

Co to jest ubezwłasnowolnienie?

Ubezwłasnowolnienie jest szczególną instytucją prawa cywilnego, prowadzącą przede wszystkim do pozbawienia lub ograniczenia zdolności do czynności prawnych, czyli zdolności do nabywania praw i zaciągania zobowiązań (m.in. zawierania umów np. kredytu), a inaczej rzecz ujmując do działania w obrocie gospodarczym. O ubezwłasnowolnieniu danej osoby może orzec tylko sąd na podstawie przesłanek przedstawionych w dalszej części artykułu.

Skutkiem ubezwłasnowolnienia całkowitego jest to, że czynność prawna dokonana przez taką osobę, jest nieważna. Nie dotyczy to umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego z zastrzeżeniami przewidzianym w Kodeksie cywilnym. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się przez sąd opiekuńczy opiekuna, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską. Opiekun podlega stałemu nadzorowi sądu opiekuńczego, co ma zabezpiecza istotne interesy osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.

Z kolei w przypadku osób ubezwłasnowolnionych częściowo, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ubezwłasnowolniona częściowo zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo sąd opiekuńczy ustanawia kuratora, który pełni rolę jego przedstawiciela ustawowego. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ubezwłasnowolnioną częściowo bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.

Przesłanką formalną ubezwłasnowolnienia całkowitego jest granica wieku. Ubezwłasnowolniona całkowicie może być jedynie osoba, która ukończyła 13. rok życia. Przesłankami materialnymi są: 1) wystąpienie u osoby, której wniosek dotyczy, choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych; 2) niemożność kierowania swoim postępowaniem. Pomiędzy istnieniem określonego czynnika chorobowego oraz faktem niemożności kierowania swoim postępowaniem musi wystąpić adekwatny związek przyczynowy.

Przesłanką formalną ubezwłasnowolnienia częściowego jest osiągnięcie przez osobę, która ma zostać ubezwłasnowolniona częściowo, stanu pełnoletności. Spełnienie tego wymogu upoważnia do badania kolejnych przesłanek merytorycznych, czyli wystąpienia choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń czynności psychicznych oraz potrzeby udzielania danej osobie pomocy do prowadzenia jej spraw. Wskazane kryteria ustawowe powinny być analizowane w takiej samej kolejności, w jakiej zostały przewidziane przez ustawodawcę.

Wystąpienie u badanego podmiotu jednego z powołanych zaburzeń wymaga potwierdzenia w postaci opinii biegłego lekarza psychiatry lub neurologa a także psychologa (art. 553 k.p.c.). Przeprowadzenie badania sądowo-lekarskiego w celu ustalenia stanu zdrowia psychicznego osoby w postępowaniu o jej ubezwłasnowolnienie powinno być dokonane dopiero wtedy, gdy zostanie uprawdopodobnione istnienie u tej osoby choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych. W szczególności uprawdopodobnienie takie może nastąpić przez złożenie świadectwa lekarskiego o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub opinii psychologa o stopniu jej niepełnosprawności umysłowej. Jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu pijaństwa lub narkomanii, odpowiednio – zaświadczenia poradni przeciwalkoholowej lub zaświadczenia z poradni leczenia uzależnień. W razie niemożności złożenia takiego zaświadczenia, np. jeżeli osoba, której wniosek dotyczy, nie chce się poddać badaniu lekarskiemu, uprawdopodobnienie może być oparte na innych danych, w tym na podstawie zeznań świadków (postanowienie SN z dnia 18 listopada 1969 r., II CR 487/69).

Sąd ma obowiązek wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, a przede wszystkim zbadania, czy w rozpatrywanym stanie faktycznym istnieje wyraźna potrzeba udzielenia ochrony osobie, która ma zostać pozbawiona zdolności do czynności prawnych, czyli czy wniosek został złożony dla dobra osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a nie np. dla wygody wnioskodawcy. Postępowanie o ubezwłasnowolnienie należy do właściwości sądów okręgowych, orzekających w składzie 3 sędziów zawodowych. W sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek, a w braku miejsca zamieszkania – sąd miejsca jej pobytu.` Postępowanie o ubezwłasnowolnienie może być wszczęte tylko na wniosek następujących osób: małżonka osoby, wobec której będzie toczyć się postępowanie o ubezwłasnowolnienie, jej krewnych w linii prostej, rodzeństwa oraz przedstawiciela ustawowego.

Podstawa prawna:
art. 12 – art. 22 Kodeksu cywilnego, art. 540 – art. 5601 Kodeksu postępowania cywilnego

Opracowanie:
adw. dr Robert Trzaskowski

Czerwiec, 2020 r.

Jak sporządzić testament?

Testament jest jedyną możliwością rozdysponowania (tzw. rozrządzenia) swoim majątek na wypadek śmierci. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

Dwie podstawowe formy sporządzenia testamentu to testament w formie aktu notarialnego lub testament odręczny.  Wydaje się, że z punktu widzenia praktycznego i pewności obrotu najbardziej wskazana jest forma notarialna. W ten sposób ogranicza się możliwości podważania takiego testamentu z uwagi na brak autentyczność lub zaistnienie wad oświadczeń woli, takich jak sporządzenie go w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu istotnego lub pod wpływem groźby.

Choć podkreślić należy, że odręczna forma testamentu jest równoważna formie notarialnej. W tym przypadku testament musi w całości zostać napisany  pismem ręcznym przez testatora, przez niego podpisany i opatrzony datą. Brak daty nie pociąga jednak za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Jest to tzw. testament allograficzny. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. W ten sposób testamentu nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme.

Powyższe sposoby (formy) sporządzenia testamentu są traktowane jako tzw. zwykłe formy. Aczkolwiek zaznaczyć należy, że forma testamentu allograficznego jest coraz rzadziej wykorzystywana w praktyce.

Oprócz powyższych form w Kodeksie cywilnym wyróżniono również testamenty szczególne. Należy do nich ustny. Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku (śmierci) stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków. Każdy testament szczególny, w tym ustny, traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Do innych form szczególnych testamentu zalicza się testament podróżny i testamenty wojskowe.

Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Podstawa prawna:
art. 926 § 1, art. 940 – art. 958 Kodeksu cywilnego

Opracowanie:
adw. dr Robert Trzaskowski

Czerwiec, 2020 r.

Pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego

I. Co to jest kredyt konsumencki?

Kwestię tą reguluje ustawa z dnia 12.95.2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 1083). W skrócie jest to umowa pożyczki lub kredytu zawarta przez przedsiębiorcę (bank, firmy pożyczkowe) z konsumentem.

II. Koszty pozaodsetkowe kredytu.

Są to wszelkie koszty, które ponosi konsument w związku z umową o kredyt konsumencki, poza kosztami odsetek. Są to w szczególności koszty nazywane często prowizją, opłatą przygotowawczą, opłatą manipulacyjną itp. i charakteryzują się tym, że nie są odsetkami od kredytu.

III. Maksymalna wysokość kosztów pozaodsetkowych.

Reguluje to art. 36a-36d wyżej powołanej ustawy. Maksymalne koszty pozaodsetkowe wylicza się następująco:

Przykład: Pożyczka 5000 zł na 6 miesięcy (180 dni).

5000zł X 25% + 5000 X (180/365) X 30% = 1.323,97 zł. W tym przykładzie pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą być wyższe niż 1.323,97 zł

Niezależnie od powyższego wzoru koszty pozaodsetkowe nie mogą być wyższe niż całkowita kwota kredytu.

Należy jednak podkreślić, że nawet jeżeli pozaodsetkowe koszty kredytu mieszczą się w limitach wyznaczonych przez ustawę o kredycie konsumenckim, treść umowy może być oceniana przez sąd pod kątem tzw. niedozwolonych (abuzywnych) klauzul umownych opisanych w art. 385¹ kc. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Brak wiążącej mocy takich postanowień umowy może więc być wykorzystany przez konsumenta w ramach postępowania sądowego poprzez złożenie sprzeciwu lub zarzutów od nakazu zapłaty czy też wyroku zaocznego.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 12.95.2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity Dz. U. 2019 poz. 1083).

Opracowanie:
r.pr. Aleksander Sękowski

Czerwiec, 2020 r.

Mieszkanie komunalne a mieszkanie socjalne

Każda gmina samodzielnie określa kryteria przyznawania mieszkań komunalnych – żeby się z nimi zapoznać, trzeba zajrzeć do lokalnej uchwały. Kryteria dotyczą przede wszystkim maksymalnego dochodu gospodarstwa domowego. Poza tym regulują pierwszeństwo w przyznawaniu mieszkania komunalnego, warunki dokonywania zamiany, tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o mieszkanie komunalne. Najważniejszy warunek to zatem posiadanie dochodu, który gwarantuje, że opłacimy czynsz mieszkania komunalnego, ale nie daje nam możliwości zaspokojenia naszych potrzeb mieszkaniowych na rynku prywatnym. Dodatkowo nie możemy posiadać praw do innej nieruchomości mieszkalnej.

Mieszkanie socjalne to mieszkania przyznawane wyłącznie osobom bez praw do innego lokalu – spółdzielczego, własnościowego czy komunalnego. Są to więc osoby najbiedniejsze (najczęściej jednakże zdolne do zapłaty choćby minimalnej stawki czynszu) lub osoby po sądowym wyroku eksmisyjnym, które spełniają kryteria dochodowe ustalone przez gminę (niższe niż w przypadku mieszkań komunalnych). Mieszkanie socjalne od komunalnego różni się również wysokością czynszu, który jest znacznie niższy – nie może przekraczać 50 proc. czynszu najtańszego mieszkania komunalnego w zasobach danej gminy. Niższa cena niesie za sobą również niższy standard – lokale socjalne to najczęściej mieszkania w starym budownictwie. Taki lokal może przysługiwać wyłącznie konkretnej osobie a nie rodzinie. W odróżnieniu od mieszkania komunalnego, mieszkanie socjalne nie może zostać wykupione ani dziedziczone.

Jak dostać mieszkanie komunalne?

1. Składamy wniosek o przyznanie lokalu, wraz z oświadczeniem o wysokości dochodów i potwierdzającymi je dokumentami.
2. Nasza sytuacja majątkowa, finansowa i rodzinna poddawana jest ocenie przez organy gminy.
3. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku zostajemy wpisani na listę oczekujących na przyznanie lokalu.
4. Gmina przedstawi nam propozycje lokalowe – maksymalnie trzy.
5. Po zaakceptowaniu przez nas propozycji lokalowej następuje podpisanie umowy najmu.

Podstawa prawna:
Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 września 2001 r. (Dz. U. 2019 r. poz. 1182)

Opracowanie:
adw. Paweł Jasitczak

Czerwiec, 2020 r.

Odpowiedź na pozew o rozwód – wymagania formalne

Wniesiony do sądu pozew rozwodowy, który spełnia wymogi formalne, zostanie przyjęty do rozpoznania, a następnie sąd doręczy odpis pozwu drugiej stronie (pozwanemu/pozwanej). Doręczając pozew o rozwód sąd zobowiązuje pozwanego (pozwaną) do wniesienia odpowiedzi na pozew. Najczęściej sąd zobowiązuje do złożenia pisemnej odpowiedzi w terminie 14 dni (kalendarzowych nie roboczych). W odpowiedzi na pozew o rozwód pozwana (pozwany) może ustosunkować się do twierdzeń powódki (powoda) zawartych w pozwie rozwodowym.

Jeśli chodzi o samo sporządzenie pisma to w odpowiedzi na pozew rozwodowy należy wskazać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowana;
2. imiona i nazwiska stron oraz oznaczenie miejsca zamieszkania (adresy);
3. oznaczenie rodzaju pisma (tu: Odpowiedź pozwanego na pozew o rozwód);
4. osnowę wniosku lub oświadczenia:
5. w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów (np. dowodu z dokumentów, przesłuchania świadków);
6. podpis strony lub pełnomocnika;
7. wymienienie załączników (do odpowiedzi na pozew należy dołączyć załączniki wymienione w piśmie).

Co do zasady w odpowiedzi na pozew o rozwód pozwana (pozwany) powinna wypowiedzieć się:

• czy wyraża zgodę na rozwód, jeśli tak, czy godzi się na rozwód bez orzekania o winie, czy domaga się rozstrzygnięcia, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia, a jeśli tak to czy ponosi ją powódka/powód lub pozwana/pozwany czy też oboje małżonkowie, ewentualnie, czy bierze na siebie winę za rozkład pożycia małżeńskiego stron,
• kto powinien ponosić koszty postępowania sądowego (mąż, żona, czy każde z małżonków po połowie),
• jakie zajmuje stanowisko co do przyszłego miejsca zamieszkania małoletnich dzieci stron (u którego z rodziców mają mieszkać dzieci po orzeczeniu rozwodu),
• jakie zajmuje stanowisko co do zakresu władzy rodzicielskiej obojga małżonków (czy powinna być powierzona obojgu rodzicom, czy też któryś z rodziców powinien mieć ograniczoną władze rodzicielską bądź być jej pozbawiony),
• w jaki sposób każde z rodziców będzie utrzymywało kontakty z małoletnimi dziećmi po rozwodzie,
• czy małżonkowie zamierzają zawrzeć porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z małoletnimi dziećmi po rozwodzie,
• do jakiej kwoty uznaje alimenty na dzieci,
• czy toczyło się postępowanie w sprawie o alimenty lub w sprawie o władzę rodzicielską nad wspólnymi małoletnimi dziećmi (jeżeli tak, zobowiązać do wskazania sygnatury akt sprawy i sądu przed którym sprawa zawisła),
• czy uznaje żądanie orzeczenia eksmisji ze wspólnie zajmowanego mieszkania.

Podstawa prawna:
– Art. 56, art. 57 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2086 ze zm.),
– Art. 125, art. 126, art. 2051, art. 2052, art. 2053 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.),

Opracowanie:
r. pr. Monika Maciejczak

Czerwiec, 2020 r.

Ustalenie ojcostwa

W prawie polskim istnieją dwa sposoby na ustalenie ojcostwa. Są to:

1. uznanie dziecka;
2. sądowe ustalenie ojcostwa.

A. Odnosząc się do pierwszego ze sposobów ustalenia ojcostwa uznanie ojcostwa jest oświadczeniem mężczyzny, iż dziecko pochodzi właśnie od niego. Do uznania ojcostwa konieczne jest jednoczesne potwierdzenie oświadczenia przez matkę dziecka.

Oświadczenie o uznaniu może zostać złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub przed sądem opiekuńczym. W obu przypadkach uznanie ojcostwa przez mężczyznę musi zostać potwierdzone przez matkę dziecka. Termin na złożenie takiego oświadczenia przez matkę dziecka to maksymalnie trzy miesiące. Kierownik urzędu stanu cywilnego dokonuje niezbędnych wyjaśnień dotyczących obowiązków i praw wynikających z uznania. Może w konsekwencji odmówić przyjęcia oświadczenia. Wówczas możliwe jest skierowanie stosownego wniosku do sądy opiekuńczego z oświadczeniem o uznaniu dziecka. Wniosek należy złożyć w sądzie właściwym ze względu na siedzibę urzędu stanu cywilnego, którego kierownik odmówił przyjęcia tego oświadczeń.

Można uznać ojcostwo w stosunku do dziecka już poczętego lecz jeszcze nienarodzonego.  Nie jest jednak możliwe uznanie ojcostwa po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniości.

Z sądowym ustaleniem ojcostwa mamy do czynienia w przypadku gdy nie zachodzi domniemanie, że ojcem jest mąż matki lub takie domniemanie zostało obalone.

B. Z żądaniem sądowego ustalenia ojcostwa może wystąpić: matka dziecka, domniemany ojciec lub samo dziecko. Po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniość, z żądaniem ustalenia ojcostwa wystąpić może tylko ono. Podmiotami, które również mogą wystąpić z żądaniem ustalenia ojcostwa są: Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka. Przyjmuje się, że podmioty te działają w ochronie interesu społecznego lub dobra dziecka.

Matka, dziecko, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka wytaczają powództwo przeciwko domniemanemu ojcu. Gdy mężczyzna ten nie żyje, pozywa się kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy. Mężczyzna wytacza powództwo przeciwko matce dziecka i przeciwko dziecku. Jeżeli matka dziecka nie żyje, pozywa on dziecko, a jeżeli także dziecko nie żyje – kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy. W razie śmierci dziecka, które wniosło pozew, ustalenia ojcostwa mogą żądać jego zstępni. Wraz z żądaniem ustalenia ojcostwa można wystąpić do sądu z roszczeniem o alimenty od domniemanego ojca. Pozew o ustalenie ojcostwa kieruje się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej (dziecka). Sam przebieg procesu o ustalenie ojcostwa polega na wykazaniu/udowodnieniu, że dany mężczyzna jest ojcem dziecka. Uczynić to można za pomocą różnych środków dowodowych np.: zeznania świadków, dokumenty, zdjęcia, dowód z badania antropologicznego, dowód z badania DNA.

Podstawa prawna:
art. 72  i następne ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy.

Opracowanie:
adw. Mateusz Derek

Maj, 2020 r.

Zasiłek macierzyński w 2020 r.

1. Zasiłek macierzyński przysługuje osobie objętej ubezpieczeniem chorobowym w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, ojcowskim oraz urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego.
2. Przesłankami uzyskania zasiłku macierzyńskiego są:

• objęcie osoby ubezpieczeniem chorobowym lub przebywanie na urlopie wychowawczym (Wyjątek stanowi sytuacja ustania ubezpieczenia w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sąd
• urodzenie dziecka;
• przyjęcie na wychowanie dziecka w wieku do 7 lat, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10 lat, oraz wystąpienie do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
• przyjęcie na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (wyjątkiem jest rodzina zastępcza zawodowa) dziecka w wieku do 7 lat, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10 lat;
• napisanie i złożenie do pracodawcy wniosku o urlop, w trakcie którego świadczenie będzie pobierane.

W 2020 r. zasiłek macierzyński wynosi niezmiennie 100% podstawy wymiaru zasiłku. Co do zasady jest to więc pełna kwota pobieranego dotychczas wynagrodzenia. W takiej wysokości będzie pobierany przez cały urlop macierzyński i 6 tygodni urlopu rodzicielskiego czyli pierwsze 26 tygodni tzw. „rocznego urlopu macierzyńskiego”. W przypadku 2 dzieci będzie to wydłużone do 8 tygodni urlopu rodzicielskiego. Natomiast w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni, w czasie urlopu rodzicielskiego zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru otrzyma za okres 3 tygodni.

Zasiłek macierzyński pobierany jest do czasu przebywania na urlopie macierzyński, rodzicielski i ojcowski. Zasadniczo urlop macierzyński trwa 20 tygodni. Wyjątkiem jest urodzenie więcej dzieci w trakcie jednego porodu:

• bliźniaki – 31 tygodni
• trojaczki – 33 tygodnie
• czworaczki – 35 tygodni
• pięcioraczki i większa liczba dzieci – 37 tygodni.

Następny urlop wykorzystywany zazwyczaj bezpośrednio po urlopie macierzyńskim trwa 32 tygodnie.

Zasiłek macierzyński może być również pobierany w okresie przebywania na  urlopie ojcowskim. Taki urlop przysługuje wyłącznie ojcu dziecka.  Trwa 2 tygodnie i można go wykorzystać w dowolnym czasie po urodzeniu dziecka, nie później jednak niż do ukończenia przez dziecko 2 roku życia.

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
– Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Opracowanie:
adw. Marcelina Tomalczyk-Derek

Maj, 2020 r.

COVID-19 a eksmisja

Artykuł 15zzu ust. 1 ustawy o COVID stanowi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opuszczenie lokalu mieszkalnego. Oznacza to, że osoby mające zasądzony tytuł wykonawczy nakazujący opuszczenie lokalu, nie mogą być w tym czasie eksmitowane. Przepis ten dotyczy nie tylko zalegających z czynszem lokatorów, także spółdzielców, którzy utracili spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz tych, którzy dobrowolnie poddali się egzekucji. Tym samym przez czas obowiązywania w/w przepisu, czyli w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii komornik sądowy nie ma możliwości podjęcia czynności przymusowego usunięcia dłużnika z lokalu mieszkalnego.

Wyjątek stanowią sprawcy przemocy domowej. W trakcie prac nad drugą wersją tarczy antykryzysowej zgłoszono poprawkę, zgodnie z którą eksmisja w trakcie obowiązywania epidemii koronawirusa nie będzie dotyczyć sprawców przemocy domowej. Zgodnie z obowiązującym od dnia 18 kwietnia 2020 roku ust. 2 art. 15 zzu zakaz eksmisji z lokali mieszkalnych nie dotyczy orzeczeń wydanych na podstawie art. 11a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374).

Opracowanie:
adw. Katarzyna Florczak-Bojanowska

Maj, 2020 r.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy a COVID-19

Zgodnie z art. 4 ustawy o COVID dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje na czas opieki nad dzieckiem w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna.

Komu przysługuje?

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom lub opiekunom prawnym dzieci, zwolnionym od wykonywania pracy i objętym ubezpieczeniem chorobowym (dot. pracowników, zleceniobiorców, osób prowadzących działalność gospodarczą), ubezpieczeniem społecznym rolników oraz funkcjonariuszom zwolnionym od wykonywania służby z powodu konieczności osobistej opieki nad:

• dzieckiem poniżej 8 roku życia
• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego,
• dorosłą osobą niepełnosprawną uczęszczającą do szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym

Wysokość zasiłku: 80% podstawy wymiaru.

Wyjątki:

• Rolnicy – 1/30 kwoty emerytury podstawowej
• Ubezpieczeni wykonujący zawód medyczny zatrudnieni w podmiocie leczniczym w okresie podlegania obowiązkowej kwarantannie lub izolacji – 100% podstawy wymiaru.

Sposób uzyskania zasiłku

Należy złożyć oświadczenie lub wniosek (dot. KRUS):

• pracownik lub zleceniobiorca składa oświadczenie do swojego płatnika składek np. pracodawcy, zleceniodawcy,
• osoba prowadząca działalność gospodarczą składa oświadczenie bezpośrednio w ZUS (nie jest potrzebny wniosek Z-15A, ani zaświadczenie płatnika składek Z-3b). Jeśli przedsiębiorca ma konto na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS to oświadczenie może wysłać do ZUS elektronicznie (wniosek ZAS – 58),
• rolnicy składają wniosek do KRUS,
• zasiłki stanowiące dodatkowe uposażenie funkcjonariuszy przyznaje się w trybie i na zasadach określonych w ustawach odpowiednich dla każdej z

Okres pobierania zasiłku

Początkowo zasiłek został przyznany na 14 dni, następnie został przedłożony o kolejne 14 dni. Na mocy rozporządzenia RM z dnia 14 maja 2020 roku (Dz. U. poz. 790) okres pobierania zasiłku został wydłużony do 14 czerwca 2020 r.

Okresu wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie wlicza się do ogólnego limitu 60 dni, które przysługują na opiekę nad dzieckiem do lat 14.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 2 marca 2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 poz. 374).

Opracowanie:
adw. Katarzyna Florczak-Bojanowska

Maj, 2020 r.

Znaleźne

Znaleźnego może żądać znalazca rzeczy, jeżeli uczynił zadość swoim obowiązkom. Podstawowym obowiązkiem znalazcy jest poinformowanie o znalezieniu rzeczy osoby uprawnionej do jej odbioru, a także wezwanie tej osoby do odbioru tej rzeczy.

Podstawą prawną znaleźnego jest art. 10 ust 1 ustawy o rzeczach znalezionych. Zgodnie z przywołanym powyżej przepisem znalazca, który uczynił zadość swojemu obowiązkowi jest uprawniony do żądania znaleźnego.

Wysokość znaleźnego wynosi 1/10 wartości (rynkowej) znalezionej rzeczy. Warunkiem jest jednak to by żądanie znaleźnego zgłosić najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do jej odbioru. Znaleźne jest poniekąd instytucją premiującą uczciwość zarówno znalazcy rzeczy jak i jej właściciela.

Jednocześnie wskazać należy, iż po upływie 1 roku od wezwania do odbioru lub 2 lat od znalezienia rzeczy (jeżeli wezwanie było niemożliwe), rzecz staje się własnością znalazcy pod warunkiem, że zadośćuczynił on wskazanym obowiązkom. Nie dotyczy to jednak rzeczy będących zabytkiem lub materiałem archiwalnym, które po upływie terminu do ich odebrania przez osobę uprawnioną stają się własnością Skarbu Państwa.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych (Dz.U. z 2015 r. poz. 397)

Opracowanie:
adw. Mateusz Derek

Maj, 2020 r.

Przymusowe leczenie osób uzależnionych – czy jest możliwe?

Poddanie się leczeniu odwykowemu jest dobrowolne. Jednak zdarza się, że osoba uzależniona może zostać zobowiązana do leczenia przez sąd. Podstawą do takiego orzeczenia jest opinia biegłego psychiatry i psychologa.

Aby doprowadzić do przymusowego leczenia, należy pierwsze kroki skierować do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych właściwej według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy. Komisja jest uprawniona do skierowania osoby uzależnionej na badanie przez biegłych w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego.

Z wnioskiem do komisji o skierowanie osoby uzależnionej na leczenie może zwrócić się każda osoba i instytucja, która może udokumentować występowanie rozkładu życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylanie się od pracy albo systematyczne zakłócanie spokoju lub porządku publicznego. Wykazując naganne zachowanie osoby uzależnionej, warto powołać się na przeprowadzone interwencje policji, pobyty w izbie wytrzeźwień, dokumentację lekarską, opinie pedagoga szkolnego, opinie psychologa, wyroki w sprawie karnej.

Jeśli komisja uzna, że są podstawy do zastosowania obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, wystąpi z wnioskiem w tej sprawie do sądu rejonowego. Sąd wszczyna postępowanie nie na wniosek rodziny alkoholika, lecz na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora.

Do wniosku dołącza się zebraną dokumentację wraz z opinią biegłego, jeżeli badanie przez biegłego zostało przeprowadzone. W razie braku opinii biegłego w przedmiocie uzależnienia od alkoholu, sąd zarządza poddanie tej osoby odpowiednim badaniom. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na rozprawę lub uchylania się od zarządzonego poddania się badaniu przez biegłego albo obserwacji w zakładzie leczniczym, sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie przez organ Policji.

Orzeczenie o obowiązku poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która powinna odbyć się w terminie jednego miesiąca od dnia wpływu wniosku.

Sąd wzywa osobę, w stosunku do której orzeczony został prawomocnie obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, do stawienia się dobrowolnie w oznaczonym dniu we wskazanym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu poddania się leczeniu, z zagrożeniem zastosowania przymusu w wypadku uchylania się od wykonania tego obowiązku (sąd zarządzi wtedy doprowadzenie przez Policję do zakładu leczniczego).

Obowiązek poddania się leczeniu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia. O ustaniu obowiązku poddania się leczeniu przed upływem wskazanego okresu decyduje sąd na wniosek osoby zobowiązanej, zakładu leczącego, kuratora, prokuratora lub z urzędu, po zasięgnięciu opinii zakładu, w którym osoba leczona przebywa. W wypadku ustania obowiązku poddania się leczeniu ponowne zastosowanie tego obowiązku wobec tej samej osoby nie może nastąpić przed upływem 3 miesięcy od jego ustania.

Orzekając o obowiązku poddania się leczeniu sąd może ustanowić na czas trwania tego obowiązku nadzór kuratora. Osoba, wobec której ustanowiony został nadzór, ma obowiązek stawiania się na wezwanie sądu lub kuratora i wykonywania ich poleceń, dotyczących takiego postępowania w okresie nadzoru, które może się przyczynić do skrócenia czasu trwania obowiązku poddania się leczeniu. Kurator jest uprawniony do składania do sądu wniosków w sprawie zmiany postanowienia co do rodzaju zakładu leczenia odwykowego oraz w sprawie orzeczenia ustania obowiązku poddania się leczeniu, a także zawiadamiania sądu o potrzebie podjęcia innych niezbędnych czynności.

Sąd, który nałożył na osobę uzależnioną od alkoholu obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, jeśli uzna, że na skutek takiego uzależnienia zachodzi potrzeba całkowitego ubezwłasnowolnienia tej osoby – zawiadamia o tym właściwego prokuratora. W razie orzeczenia ubezwłasnowolnienia sąd opiekuńczy, określając sposób wykonywania opieki, orzeka o umieszczeniu tej osoby w domu pomocy społecznej dla osób uzależnionych od alkoholu, chyba że zachodzi możliwość objęcia tej osoby inną stałą opieką.

Wobec osób uzależnionych od alkoholu, mogą być również zastosowane procedury wynikające z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

Podstawa prawna:

1.  ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;

Opracowanie:
r. pr. Wiktor Matyja

Maj, 2020 r.

Niebieska karta – przemoc domowa

Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. Ma to na celu ochronę ofiary, która często wycofuje się z podejmowania kroków wobec sprawcy przemocy.

Procedura „Niebieskie Karty” obejmuje czynności podejmowane i realizowane przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Przedstawiciele tych podmiotów realizują procedurę „Niebieskie Karty” w oparciu o zasadę współpracy i przekazują informacje o podjętych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.

Jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie, czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania. Sąd rozpoznaje sprawę w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym. Postanowienie zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która powinna odbyć się w terminie jednego miesiąca od dnia wpływu wniosku. Staje się ono wykonalne z chwilą ogłoszenia i może być zmienione lub uchylone w razie zmiany okoliczności. Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora.

Osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym Policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rozumieniu, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Decyzję o odebraniu dziecka z rodziny pracownik socjalny podejmuje wspólnie z funkcjonariuszem Policji, a także z lekarzem, lub ratownikiem medycznym, lub pielęgniarką. Pracownik socjalny ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia sądu opiekuńczego, nie później niż w ciągu 24 godzin, o odebraniu dziecka z rodziny i umieszczeniu go u niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Procedurę odebrania dziecka reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 marca 2011 w sprawie procedury postępowania przy wykonywaniu czynności odebrania dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie. Zgodnie z tym rozporządzeniem udział funkcjonariusza w czynności odebrania dziecka z rodziny obejmuje żądanie okazania legitymacji pracownika socjalnego, ustalenie tożsamości odbieranego dziecka, rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych, a w razie potrzeby – lekarza lub ratownika medycznego, lub pielęgniarki i innych uczestników postępowania, obecnych w miejscu wykonywania czynności, zapoznanie się z wszystkimi informacjami dotyczącymi dziecka, będącymi w posiadaniu pracownika socjalnego. Procedura postępowania funkcjonariusza obejmuje zapewnienie bezpieczeństwa osobistego dziecku, pracownikowi socjalnemu i innym uczestnikom postępowania, w razie potrzeby udzielenie pierwszej pomocy i wezwanie pogotowia ratunkowego. Funkcjonariusz będąc na miejscu wykonywania przez pracownika socjalnego czynności odebrania dziecka z rodziny, na podstawie informacji i okoliczności faktycznych, przedstawia swoje stanowisko co do zasadności jego odebrania. Funkcjonariusz wręcza rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym dziecka pisemne pouczenie o prawie złożenia do właściwego miejscowo sądu opiekuńczego zażalenia na odebranie dziecka, jeżeli pouczenia nie wręczył pracownik socjalny.

Funkcjonariusz sporządza z przeprowadzonych czynności notatkę urzędową zawierającą w szczególności jego imię i nazwisko oraz stopień służbowy, określenie daty i miejsca przeprowadzonych czynności, informacje o formie i treści wniosków pracownika socjalnego, imię i nazwisko pracownika socjalnego oraz adres jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, imię i nazwisko lekarza lub ratownika medycznego, lub pielęgniarki, którzy uczestniczyli w podjęciu decyzji o odebraniu dziecka z rodziny, imię i nazwisko oraz inne dane niezbędne do ustalenia tożsamości odbieranego dziecka, rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych oraz innych uczestników postępowania obecnych w miejscu wykonywania czynności.

Podstawa prawna: Procedurę „Niebieskie Karty” oraz wzory formularzy „Niebieska Karta” określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” i wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. Nr 209, poz. 1245), wydane na podstawie art. 9d ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2020 r. poz. 218).

Opracowanie:
r. pr. Wiktor Matyja

Maj, 2020 r.

System dozoru elektronicznego

Instytucja dozoru elektronicznego polega na odbyciu przez skazanego kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Na wniosek skazanego Sąd Penitencjarny udziela zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego przed osadzeniem w zakładzie karnym.

Skazany odbywa całą karę pozbawienia wolności w swoim miejscu zamieszkania, a po upływie okresu kary zostaje osobą wolną. Tak orzeczona i wykonana kara pozbawienia wolności jest uznana za wykonaną w całości. Skazany, któremu będzie można pozwolić na odbywanie kary w domu, musi mieć stałe miejsce zamieszkania oraz nienaganną opinię z zakładu karnego.

Zachowanie skazanego jest nadzorowane pośrednio przez kuratora sądowego, a bezpośrednio przy pomocy specjalnych urządzeń elektronicznych. W tym celu na rękę lub nogę osoby odbywającej karę zakładany jest nadajnik (przypominający wyglądem zegarek na pasku), a w miejscu odbywania kary postawione jest specjalne urządzenie monitorujące czyli odbiornik. Jeżeli odbiornik nie odbiera sygnału z nadajnika, to znaczy, że osoba odbywająca karę oddaliła się poza zasięg odbiornika czyli opuściła mieszkanie. Na elektroniczną obrożę w pierwszej kolejności mają szansę skazani w podeszłym wieku, chorzy, a także opiekujący się małymi dziećmi. Tego typu kary nie mogą odbywać recydywiści.

Podstawowym warunkiem dopuszczalności odbywania kary w tym systemie jest skazanie na karę pozbawienia wolności, której wysokość nie przekracza roku. W przypadku kilku kar podlegających wykonaniu ich suma nie może przekroczyć roku.

Istotny jest wyłącznie wymiar kary określony w treści wyroku skazującego. Nie ma natomiast znaczenia wysokość kary pozostała jeszcze skazanemu do odbycia. Zatem osoba skazana na karę pozbawienia wolności, której wysokość przekracza rok, a która odbyła już cześć kary, i której pozostał do odbycia okres nie przekraczający roku, nie może uzyskać zezwolenia na odbycie pozostałej części kary w systemie dozoru elektronicznego.

Ponadto

• kary w systemie dozoru elektronicznego bezwzględnie nie mogą odbywać osoby skazane w warunkach tzw. recydywy wielokrotnej z art. 64 § 2 k.k.,
• z możliwości odbywania kary w tym systemie są wyłączone w sposób kategoryczny osoby skazane w warunkach recydywy z art. 64 § 2 k.k. oraz osoby odbywające karę aresztu orzeczoną za popełnienie wykroczenia.

O dozór elektroniczny można się starać od razu po uprawomocnieniu wyroku. W przypadku odpowiednio szybko złożonego wniosku, skazany może uniknąć pobytu w zakładzie karnym. Sąd penitencjarny określa przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których skazany ma prawo się oddalić z miejsca stałego pobytu lub innego wskazanego miejsca na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie, w szczególności w celu:

• świadczenia pracy,
• wykonywania praktyk religijnych lub korzystania z posług religijnych,
• sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą,
• kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej,
• korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych,
• komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem,
• utrzymywania więzi z rodziną lub innymi bliskimi osobami,
• korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii.

Złożenie wniosku o dozór elektroniczny nie pozbawia skazanego możliwości złożenia wniosku o warunkowe zwolnienie i na odwrót.

Zawsze lepiej jest składać pierwszy wniosek o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego, bowiem jest szansa odbywać resztę kary na wolności. Jeżeli skazany przed upływem połowy kary pozbawienia wolności złoży następnie wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności, a Sąd pozytywnie rozpatrzy oba wnioski – o dozór i warunkowe przedterminowe zwolnienie – to wówczas skazany odbędzie połowę kary poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, a z drugiej połowy kary zostanie warunkowo zwolniony. Dlatego proponuję w pierwszej kolejności złożyć wniosek o odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego, natomiast jeżeli Sąd Penitencjarny nie rozpatrzy pozytywnie tego wniosku na dwa miesiące przed upływem połowy kary pozbawienia wolności, należy składać drugi wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary.

Opracowanie:
r.pr. Partycja Siwek

Maj, 2020 r.